90 χρόνια Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα: Οι σκαπανείς, το μετάλλιο του Μάντικα και η πρώτη γυναίκα (1934-1950)

Όλοι δρόμοι αυτές τις μέρες οδηγούν στη Ρώμη για το 26^ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα κλασικού αθλητισμού. Μια διοργάνωση που ξεκίνησε το 1934 από τη Βόρεια Ιταλία και ύστερα από μια πορεία 90 ετών φιλοξενείται φέτος στην Αιώνια Πόλη, για δεύτερη φορά μετά το 1974.

Η Ελλάδα συμμετέχει ανελλιπώς σε αυτή τη μεγάλη γιορτή του κλασικού αθλητισμού της γηραιάς ηπείρου μες τους αθλητές και τις αθλήτριές μας να έχουν χαρίσει στη χώρα μετάλλια, διακρίσεις και πολλές συγκινήσεις.

Ο ΣΕΓΑΣ ξεκινά από σήμερα σε συνέχειες την παρουσίαση ενός μεγάλου νοσταλγικού αφιερώματος στους Πανευρωπαϊκούς Αγώνες (όπως τους αποκαλούσαμε στην Ελλάδα παλαιότερα) που θα διαρκέσει ως και τη μέρα 0 του φετινού πρωταθλήματος στη Ρώμη.

Το πρώτος μέρος καλύπτει τα τέσσερα πρώτα πρωταθλήματα: του 1934, του 1938, του 1946 και του 1950.

Τορίνο 1934 (7-9 Σεπτεμβρίου)

Ελληνική συμμετοχή: 2 (άνδρες)

Μετάλλια: 1 χάλκινο

Περίπου τρεις μήνες μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου του 1934, η Ιταλία φιλοξένησε στο Τορίνο, στο στάδιο που ήταν τότε γνωστό ως Μπενίτο Μουσολίνι (το σημερινό Ολυμπιακό στάδιο) το 1^ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της ιστορίας.

Μετείχαν μόνο άνδρες, 226 τον αριθμό, από 23 χώρες σε 22 αγωνίσματα.

Την Ελλάδα εκπροσώπησαν δύο Χιώτες, ένας πρώην και ένας νυν αθλητής του Παγχιακού: ο 32χρονος, τσαγκάρης στο επάγγελμα, Χρήστος Μάντικας, ο κορυφαίος Έλληνας αθλητής της εποχής και σημαιοφόρος της ελληνικής αποστολής στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1932 και ο 20χρονος Νίκος Σύλλας.

Την πρώτη χρονικά συμμετοχή κατέγραψε ο Μάντικας στα 110 μ. εμπόδια. Κέρδισε τη σειρά του με χρόνο 15.1 και την ίδια επίδοση πέτυχε και στον ημιτελικό, αλλά έμεινε για ένα δέκατο του δευτερολέπτου εκτός τελικού. Στα 400 μ. εμπόδια, όμως, πέρασε με άνεση στον τελικό και κατέκτησε το πρώτο ελληνικό μετάλλιο, χάλκινο, με νέο πανελλήνιο ρεκόρ, 54.9.

Ο νεαρός τότε Σύλλας, κατέλαβε την 11^η θέση στη δισκοβολία με επίδοση 41.53.

Ο Μάντικας, αθλητής της ΑΕΚ, δύο χρόνια αργότερα έτρεξε στον τελικό των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου όπου κατετάγη 6^ος. Απεβίωσε σε ηλικία μόλις 58 ετών, ύστερα από μακροχρόνια πάλη με τον καρκίνο και αφού νωρίτερα, το 1949, υπέστη παράλυση στα άκρα και αργότερα υποβλήθηκε σε μερικό ακρωτηριασμό στο δεξί πόδι λόγω μόλυνσης.

Ο Σύλλας, που όταν μετακόμισε στην Αθήνα πήρε μεταγραφή στον Πανιώνιο, εξελίχθηκε σε έναν από τους καλύτερους δισκοβόλους της εποχής του σε παγκόσμιο επίπεδο και συνέχισε να διακρίνεται διεθνώς και μεταπολεμικά.

Παρίσι 1938 (3-5 Σεπτεμβρίου) & Βιέννη 1938 (17-18 Σεπτεμβρίου)

Ελληνική συμμετοχή: 5 (άνδρες)

Μετάλλια: –

Για πρώτη φορά μετείχαν οι γυναίκες, αλλά σε ξεχωριστές ημερομηνίες και σε άλλη χώρα,  στην κατεχόμενη από τους Ναζί, Αυστρία στο στάδιο Πράτερ. Οι άνδρες διαγωνίστηκαν στο Ολυμπιακό στάδιο του Παρισιού (Κολόμπ) που είχε φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924.

Συνολικά μετείχαν 352 αθλητές και αθλήτριες από 23 χώρες. Στο πρόγραμμα των ανδρών προστέθηκαν τα 3.000 μ στιπλ, ενώ οι γυναίκες μετείχαν σε 9 αγωνίσματα.

Την ελληνική ομάδα αποτελούσαν 5 άνδρες. Ο 36χρονος Χρήστος Μάντικας, στο κύκνειο άσμα του σε μεγάλη διοργάνωση, αποκλείστηκε στους προκριματικούς των 110 μ. (18.0) και 400 μ. με εμπόδια (55.5) – στο δεύτερο για ένα μόλις δέκατο.

Τη μεγαλύτερη επιτυχία σημείωσε ο Γιάννης Παλαμιώτης, ένας 23χρονος άλτης του τριπλούν, που ξεκίνησε από την Αναγέννηση Καρδίτσας, συνέχισε στον ΓΣ Τρικάλων και ανδρώθηκε με τα χρώματα του Παναθηναϊκού. Ήταν μάλιστα ο πρώτος Έλληνας που πέρασε τα 15 μέτρα (15.03 το 1939). Στο Παρίσι κατέλαβε την 4^η θέση με άλμα στα 14.70, τρία εκατοστά πίσω από τον Αυστριακό Καρλ Κότρατσεκ, που αγωνίστηκε υπό τη σημαία της ναζιστικής Γερμανίας.

Στο μήκος συμμετείχε ο περίφημος Γρηγόρης Λαμπράκης, αθλητής του Πειραϊκού. Κατατάχθηκε 12^ος με 6.94, ενώ ο Νίκος Σύλλας ήταν και πάλι 11^ος με 45.50. Στο ίδιο αγώνισμα, εντυπωσίασε ο 26χρονος Γιάννης Φλώρος του Πανελληνίου, που συνήθως έριχνε λιγότερο από τον Σύλλα. Στο Παρίσι είχε βολή στα 45.56 και κατέλαβε τη 10^η θέση.

Όσλο 1946 (22-25 Αυγούστου)

Ελληνική συμμετοχή: 5 (άνδρες)

Μετάλλια: –

Για πρώτη φορά άνδρες και γυναίκες αγωνίστηκαν μαζί στο περίφημο Μπίσλετ Στάντιον του Όσλο στην πρώτη διοργάνωση μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετείχαν 354 αθλητές και αθλήτριες από 20 χώρες.

Στο πρόγραμμα προστέθηκε και δεύτερο αγώνισμα βάδην (μετά τα 50 χλμ), τα 10.000 μ. εντός σταδίου.

Το βαρύ όνομα της πενταμελούς ελληνικής ομάδας ήταν ο μαραθωνοδρόμος του Παναθηναϊκού, Στέλιος Κυριακίδης, νικητής στη Βοστώνη νωρίτερα την ίδια χρονιά. Όμως, ο μετέπειτα ιδρυτής του γυμναστηρίου του ΑΟ Φιλοθέης, εγκατέλειψε στο 20ό χιλιόμετρο σε μια διαδρομή που ευνοούσε τις μεγάλες επιδόσεις. Στο ίδιο αγώνισμα, ο Αθανάσιος Ραγάζος του ΓΣ Αλμυρού Βόλου και μετέπειτα μέλος του Δ.Σ. του ΣΕΓΑΣ, διέλυσε το ατομικό ρεκόρ του με 2:32.58 και κατέλαβε την τιμητική 9^η θέση.

Η ελληνική ομάδα έμεινε και πάλι με την πίκρα της 4^ης θέσης του Νίκου Σύλλα στη δισκοβολία, με επίδοση 47.96. Ο Σύλλας έριξε 18 εκατοστά λιγότερο από τον τρίτο Φινλανδό Βέικο Νίκβιστ.

Ένατος τερμάτισε και ο Βασίλης Μαυραπόστολος του ΑΟ Παλαιού Φαλήρου στα 3.000 μ. στιπλ με 9.41.2, ενώ ο βενιαμίν της εθνική ομάδας, ο άλτης του ύψους Γιάννης Λάμπρου του Παναθηναϊκού ήταν δέκατος με 1.85. Ο Λάμπρου, που είχε καταγωγή από την Κάρυστο, εκτός από το στίβο υπήρξε διεθνής και με τις εθνικές ομάδες μπάσκετ και βόλεϊ. Μάλιστα, το 1949 κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο στο Ευρωμπάσκετ.

Βρυξέλλες 1950 (23-27 Αυγούστου)

Ελληνική συμμετοχή: 13 (12 άνδρες, 1 γυναίκα)

Μετάλλια: –

Η διοργάνωση φιλοξενήθηκει στο στάδιο Χέιζελ (μετέπειτα Ρουά Μποντουάν) και μεγάλωσε σε αριθμούς με τη συμμετοχή 454 ατόμων από 24 χώρες. Τα αγωνίσματα των γυναικών αυξήθηκαν σε 10 με την προσθήκη του πεντάθλου.

Η Ελλάδα έστειλε τη μεγαλύτερη αποστολή της έως τότε ιστορίας της στο θεσμό, 13 άτομα, μεταξύ των οποίων και την πρώτη γυναίκα, την 20χρονη Φανή Αργυρίου του Πανιωνίου. Υπήρξε φαινόμενο για τη γενιά της, και εκείνη τη χρονιά κατέκτησε έξι χρυσά μετάλλια στο πανελλήνιο πρωτάθλημα. Στις Βρυξέλλες μετείχε στο πένταθλο και κατατάχθηκε 11^η επί συνόλου 11 αθλητριών με 2.304 πόντους (1.862 με τις λίστες της εποχής).

Η παρουσία της ελληνικής ομάδας, που έφτασε στο Βέλγιο την τελευταία στιγμή, δεν ήταν ιδιαίτερη επιτυχημένη. Ο Νίκος Σύλλας κατέλαβε την καλύτερη θέση, 7^η, στη δισκοβολία με 46.14.

Στους προκριματικούς μετείχαν ο Μιχάλης Τσολάκης (Εθνικός ΓΣ) στα 100 μ. και στα 200 μ. (11.4 και 22.8), οι Τηλέμαχος Κανελλίδης στα 800 μ. (1.59.1) ο Λουκάς Αδαμόπουλος της Παναχαϊκής σε 800 μ. (1.57.5) και 1.500 μ. (4.06.6), ο Βασίλης Μαυραπόστολος στα 5.000 μ., όπου σημείωσε νέο πανελλήνιο ρεκόρ, 15.08.4, ο Δημήτρης Μελιδώνης (Πειραϊκός) στα 3.000 μ. στιπλ και ο Φώτης Κοσμάς (Εθνικός Αλεξανδρούπολης) στα 400 μ. εμπόδια (55.7). Ο Αθανάσιος Ραγάζος έμεινε 17^ος στο Μαραθώνιο με 3.01.52.

Ο 19χρονος Ρήγας Ευσταθιάδης (Παναθηναϊκός) πήδηξε 3.80 στον προκριματικό του επί κοντώ και ο Γιάννης Παλαμιώτης 13.64 στο τριπλούν (14^ος).

Τέλος, στις ρίψεις, ο Κώστα Γιαταγάνας (Εθνικός ΓΣ) έμεινε εκτός τελικού της σφαιροβολίας για τρεις πόντους με επίδοση 14.49 (10^ος), ενώ ο Βασίλης Καλλιμάνης (Πανιώνιος) ήταν 13^ος στον προκριματικό του ακοντίου με 54.28.

Αύριο (29/5) η συνέχεια: 1954-1958